Os pronomes átonos

Nesta LIGAZÓN aparecen exercicios para practicar a colocación do pronome átono e a diferenza entre TE e CHE, entre outras cousas.
E NESTA tendes as regras para saber saber se o pronome ten que ir en posición enclítica ou proclítica.







E para evitar metidas de cazola como esta:

 AQUÍ hai unha listaxe de verbos que, a diferenza do español, non levan pronome ligado.

E estes son os valores do pronome átono SE:

1) Valor reflexivo, en función de CD (Vestiuse devagar) ou CI (O xastre fíxose un traxe) ou recíproco (A fai algo a B e B fai algo a A: os dous amigos abrazáronse -CD-; os dous amigos déronse -CI- un abrazo)

2) Marca de indeterminación de suxeito, en oracións impersoais (vese moito a televisión, alúgase/ alúganse casas)

3) Morfema ou formante verbal en verbos pronominais (compórtanse moi ben) ou que poden funcionar como pronominais (meu irmán vai- vaise a Alemaña)

O galego na Idade Media

UNIDADE 10-I: O galego na Idade Media (pp. 208-218)

(BLOQUE 4: Lingua e sociedade)

1. Contexto histórico, social e cultural

1.1. O Reino de Galiza na época medieval

1.a) Que etapa abrangue a Idade Media? Cal é a situación lingüística e socio-política de Galiza nesta etapa?

1.b) Que características presentaba a sociedade feudal galega?

1.2. A Era Compostelá

1.c) Que elementos provocaron o esplendor de Galiza entre os séculos XII e XIII? Como se coñece este periodo? Cales son as manifestacións artísticas máis importantes da época?

1.3. A decadencia socio-económica e política de Galiza na Baixa Idade Media

1.d) Cando comeza a decadencia da sociedade galega? Que factores motivan esta decadencia?

1.4. As Revolucións Irmandiñas

1.e. Que foron e cando apareceron as Irmandades? Que obxectivos perseguían?

2. A lingua galega na Idade Media

2.1. A transformación en lingua escrita

2.a) De cando son os primeiros rastros do galego-portugués? Que consecuencias tivo a separación de Portugal?

2.b) De cando son os primeiros documentos escritos en galego-portugués? De que tipo son estes documentos?

2.2. Monolingüismo social oral. A consideración da lingua.

2.c) Cal foi a situación do galego até o século XV?

2.e) Que proxección tivo o galego fóra de Galiza nesta etapa?

2.3. Trazos da lingua galego-portuguesa medieval

2.f) Que características xerais tiña o galego-portugues escrito?

3. O proceso de minorización do galego

3.a) Como se produciu a introdución do castelán en Galiza? Que consecuencias tivo este feito para o galego?

4. A consolidación de dúas variedades lingüísticas. A lusofonía.

4.a) Que factores contribuíron a diferenciación das falas galegas das portuguesas?

Acordo ortográfico da lingua portuguesa

https://www.youtube.com/watch?v=4u8OgrsssPk&index=29&list=PL5Y5-OPQvpX40w4G-ourWRfzuMEKdi-3V

https://www.youtube.com/watch?v=Ao_sfzhwnEc

https://www.youtube.com/watch?v=iUr6iN5gvEI

https://www.youtube.com/watch?v=nzVaxfl801E

https://www.youtube.com/watch?v=YugfsDDC9f0

Historia da literatura galega

 

Nesta ligazón tendes o resumo de historia da literatura galega da AS-PG:

 http://literaturagalega.as-pg.gal/

Galiza na CPLP

http://www.sermosgaliza.gal/articulo/lusofonia/cplp-admite-consello-da-cultura-galega-observador-consultivo/20161102112504052456.html

http://pgl.gal/consello-da-cultura-galega-observador-consultivo-na-cplp/

 http://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2016/11/02/span-langgl-consello-da-cultura-galega-observador-consultivo-da-comunidade-dos-paises-lingua-portuguesaspan/0003_201611G2P32992.htm

Linguas no mundo

UNIDADE 2: UN MUNDO DE LINGUAS (BLOQUE 4: LINGUA E SOCIEDADE)

1.    Linguas no mundo: familias lingüísticas

2.    Multilingüísmo: darwinismo e ecoloxismo lingüístico

3.    Linguas minoritarias, maioritarias e minorizadas

4.    Lingua oficial, nacional e internacional

5.    Diversidade lingüística en Europa e España

A orixe do galego

BLOQUE 4: LINGUA E SOCIEDADE.

O GALEGO COMO LINGUA ROMÁNICA. DO LATIN AO GALEGO

INTRODUCIÓN:  Define substrato e superestrato. Como influíron estes elementos no latín?

1. A situación lingüística da Península antes da Romanización: o substrato

1.a. Que dous grupos de linguas forman o substrato do galego? Que nome reciben no seu conxunto?

1.b. Cal foi o papel do elemento celta na formación da historia de Galiza? Que pegada deixaron os pobos celtas na lingua galega?

1.c. Cal é a orixe do topónimo Galiza?

2. A Gallaecia romana

2.a. Cando e como se produciu a chegada e implantación da cultura latina na Galiza?

2.b. Como era o latín que chegou á Gallaecia? En que fases se produciu a súa implantación? Que elementos condicionaron a súa evolución?

3. O superestrato

3.a. Que pobos substituíron os romanos como clase dominante a partir do século V? Que influencia tiveron as linguas destes pobos no latín? Que palabras derivadas deste elemento de superestrato conservamos no galego?

3.b. Como foi a presenza árabe na Galiza? Que sucede coas linguas románica peninsulares durante a ocupación árabe? Que elementos árabes chegaron ao galego e como o fixeron?

4. O nacemento das linguas romances

4.a. Resume o proceso de formación das linguas romances e do galego.

5. Palabras populares, cultismos e semicultismos

5.a. Define palabras populares ou patrimoniais, cultas e semicultas. Exercicios 3 e 4.

Gallaecia. As vias romanas

Alcumes de Moaña

 Bagullo, Banda, Bandeira, Barandas, Barrera, Barrena, Barullo, Bocho, Bola, Boliña, Bomba, Bote, Botellas, Bugallo, Cabanas, Cabanelas, Cabo, Cacharela, Cache- lo, Cadreso, Cagallón, Cagarría, Camarón, Cambón, Canal, Cancela, Canelas, Canizas, Canle, Cañón, Cañoteira, Caralladas, Caranvel, Carballo, Carreta, Cartucho, Cereixa, Cincuenta, Corenta, Chouzo, Chulo, Dios, Eira, Fames, Figueiras, Fosa, Furia, Gadellas, Gala, Galán, Galiñán, Gamelo, Garabuxo, Gicha, Gomas, Grolo, Inverno, Jue- ves, Lengüíñas, Lomba, Luceira, Machada, Maniquí, Manises, Marabilla, Menudo, Modas, Moncosa, Namorado, Ochenta, Pachanga, Paisana, Palma, Pallaso, Panzote, Paparota, Patachán, Patolas, Patrona, Peto, Pilla, Pinche, Pinga, Piñeiro, Pisca, Pistolas, Pita, Poalla, Poda, Pola, Portela, Pota, Pote, Rabe- lo, Racha, Rala, Raxeira, Recia, Repola, Roca, Rosales, Roxo, Rúa, Rucha, Sapo, Secas, Seixa, Sereno, Taboeiro, Taramallo, Tirria, Tixeiras, Talón, Tornillos, Torre, Tren, Vilas, Viñas, Zocos...
Hai xente que é máis coñecida polo alcume que polo nome. AQUÍ podedes ler un texto moi interesante que recolles alcumes de Moaña. Se cadra aínda topades o da vosa familia!

Guía de traballo de Sempre en Galiza

 

O libro está en calquera biblioteca pública, se o ides comprar hai dúas edicións, a de AKAL que non chega a 6 euros e a de GALAXIA que custa arredor de 20.

 

1. Adro: a primeira parte de Sempre en Galiza, titulada "Adro", serve de introdución á obra. Nel, Castelao recolle unha serie de artigos xornalísticos publicados no xornal A Nosa Terra en 1935, cando o autor é trasladado desde a súa praza de funcionario en Pontevedra á cidade de Badaxoz.

1.a) Investiga en que circunstancias históricas aconteceu iso: quen foi Lerroux? A que partido pertencía e que ideoloxía tiña? Como ficou coñecida esta época na historia de España? Que outro importante membro do Partido Galeguista foi obrigado a abandonar Galiza?

1.b) Le os XIV apartados que conforma o "Adro", e explica resumidamente cales son as diferenzas entre a realidade galega (humana, económica, paisaxística) que Castelao coñece e a extremeña na que é obrigado a vivir.

1.c) Explica que quere dicir o autor coa historia do órgano da catedral de Badaxoz.

2. Libro I: está formado por textos escritos e publicados entre 1937 e 1938, durante a Guerra Civil. Nesta parte da obra diferenciamos dúas seccións: unha teórica centrada na definición de Galiza como nación (do apartado I ao XII), e outra onde analiza as circunstancias que rodearon a elaboración e plebiscito do Estatuto de Autonomía (de XIII a XXXII).

2.a) Le os apartados I a XII e explica/resume cales son os trazos definidores de Galiza como realidade nacional segundo Castelao. Indica cales son os apartados en que se trata cada un deles.

2.c) O apartado XXXIII e último funciona de xeito independente, como colofón desta parte da obra. Nel, Castelao selecciona tres elementos que funcionan a xeito de símbolo da realidade galega. Explica o valor ou importancia que ten cada un deles, e a que aspectos desa realidade (económica, social, intelectual, relixiosa...) afectan.

3. Libro II: a redacción desta parte da obra ten lugar en 1940, mentres está embarcado cara o exilio ao que ten que marchar logo de que a República tivese perdido a Guerra.

3.a) Le o apartado I e explica onde está o autor, cal é o seu estado de ánimo e a súa intención ao seguir escribindo unha vez que rematou a Guerra.

3.b) Le os capítulos XVIII e XIX, investiga que é o federalismo e explica por que Castelao pensa que a solución federal é a mellor para España e, especialmente, para Galiza, Euskadi e Cataluña.

3.b) Nos apartados XX a XXVI Castelao trata de varios asuntos: a emigración, a actitude de certos "españolistas" a respecto de Galiza ou a cuestión lingüistica. Le estes apartados, indica onde se fala sobre eles (ou outros que atopes) e explica cal é a opinión do autor.

4. Libro III: esta parte do libro foi escrita 1943. O desenvolvemento da II Guerra Mundial facía pensar que o futuro de España dependía do seu desenlace: a derrota do Eixo nazi-fascista polas potencias democráticas aliadas e a URSS suporía a caída da ditadura de Franco, e a conseguinte volta da República. A historia posterior demostrou que as cousas non ían ser así.

4.a) Le os apartados I e II e explica cales son as circunstancias de Castelao, e a súa actitude a respecto da II República logo de todo o que pasou.

4.b) Le os apartados III, IV, VIII e XVII, explica a contraposición entre Galiza e Castela que fai Castelao e en que elementos a apoia.

4.c) Le os apartados XVIII, XIX, XX e XXI, relativos a Portugal, e explica a relación que o autor establece entre este país, Galiza e España.

4.d) Nos apartados XXV a XXXII Castelao fai un repaso aos acontecementos históricos que marcaron o proceso de sometemento de Galiza á coroa de Castela/España desde o século XV. Le estes apartados e resume eses feitos de forma ordenada.

Índice unidade 1: Sociedade e comunicación humana

1. Sociedade e comunicación humana: a linguaxe, os sistemas substitutivos, os sistemas de comunicación non linguísticos

1.a. Que dous papeis xoga a linguaxe como sistema de comunicación?

1.b. Que son os sistemas substitutivos? Dá algúns exemplos.

1.c. Que outras formas de comunicación empregamos os humanos?

2. Elementos da comunicación

2.b. Explica cada un dos elementos que interveñen no acto de comunicación.

3. Funcións da linguaxe

3.a. Relaciona cada función da linguaxe cun elemento da comunicación.

4. Signo linguístico: significante e significado

4.a. Define signo linguístico e cada un dos seus constituíntes.

4.b. Que son os monemas.

5. Dobre articulación da linguaxe

5.a. Que significa que o signo linguístico está articulado? Explica cada un dos niveis de articulación.

5.b. Para que serve a dobre articulación da linguaxe?

6. A lingua como sistema. Lingua e fala. Niveis de articulación da lingua.

6.1. Explica a diferenza entre lingua e fala.

6.b. Que é a norma linguística?

6.c. En que niveis se organiza a lingua? Que parte da linguística estuda cada un deles?

7. As variedades linguísticas

7.a. Cales son as variedades que existen dentro dunha lingua? Que é a variedade estándar?

25 de abril

 

1 minuto:
 

http://ensina.rtp.pt/artigo/o-25-de-abril-num-minuto
 

RTP Ensina:

https://ensina.rtp.pt/artigo/a-revolucao-de-25-de-abril-de-1974/

 

Portuguese with Leo 

https://www.youtube.com/watch?v=kOyn6TRmgy0

Curiosidades 25 de abril

 https://www.rtp.pt/play/zigzag/p13166/25-curiosidades-25-de-abril

25 minutos:
 

https://www.youtube.com/watch?v=YmpDVh0Ymjo
 

1hora e 30 minutos:
 

https://www.youtube.com/watch?v=GuNJ0sAoRtA

 

Texto: O que foi o 25 de abril?

https://brasilescola.uol.com.br/historiag/revolucao-dos-cravos.htm

O carro (versão em português)

Não há canto tão formoso

fino como um silvado

ainda que é por vezes saudoso

torna-se no ar trinado


Versión galega:

(refrán) 

Non canta na Chá ninguén,
por éso, meu carro canta,
canta o seu eixo tan ben
que a señardade me espanta.

Non hai canto tan fermoso:
fino coma un asubío,
anque é, as vegadas, saudoso
faise no ar rechouchío.

O meu carro é cerna dura:
sábese carballo e freixo.
iQué fermosa e a sua feitura!
iQué lixereza a do eixo!

As cousas vanse aledando
por onde meu carro pasa.
iCarrétame herba pro gando!
iTraime a colleita pra casa!

Cantigas galego-portuguesas medievais

NESTE LINK tendes recopilados os textos dos poetas medievais. O exercicio consiste en ir léndoas e copiar un exemplo de cada un dos temas que se tratan, tanto nas de amigo como nas de amor (eloxio da dama, amor non correspondido, laméntase pola ausencia do amigo...)

Dialectoloxía do galego

Clicando AQUÍ accededes á páxina do Arquivo Sonoro de Galiza, onde poderedes escoitar gravacións de falantes de diferentes partes do País, cos seus trazos dialectais característicos.

Índice literatura medieval: cantigas amorosas

BLOQUE 5 EDUCACIÓN LITERARIA

LÍRICA PROFANA MEDIEVAL. CANTIGAS AMOROSAS

- En que xéneros se organizan as cantigas? Que cantigas pertencen a cada un deles?

1. A cantiga de amigo (CdA)

1.1. Orixes

a) De onde proceden as CdA? Que composicións semellantes existían na Península?

1.2. Características xenéricas

a) Cales son as características máis importantes das CdA? Que outros elementos permiten identificar estas cantigas?

b) Explica que tres tipos de CdA existen.

1.3. A forma da CdA

a) Cales son as principais características formais das CdA?

1.4. A temática das CdA

a) Cal é o tema prinicipal das CdA? De que maneiras se pode concretar ese tema?

b) En que subtipos temáticos se clasifican as CdA? Explica os máis importantes.

1.5. Modos poéticos

a) Como se clasifican as CdA segundo a voz ou voces poéticas que aparecen?

1.6. Personaxes da CdA

a) Que características teñen os personaxes que aparecen nas CdA?

1.7. A natureza no discurso amoroso

a) Que funcións pode desempeñar a natureza nas CdA?