AFI (Alfabeto Fonético Internacional)

Consoantes:

Vogais:

O plural das palavras terminadas em -ão

As palavras terminadas em “ão” formam o plural de três maneiras diferentes: em “ões”, “ãos” ou “ães”. Não existe uma regra específica a ser seguida na hora de fazer o plural das palavras terminadas em “ão”, podendo variar entre as três formas. O plural desses vocábulos depende unicamente da etimologia, isto é, a sua origem.

1. A maioria das palavras terminadas em “ão” forma o plural em “ões”. Neste grupo incluem-se todos os aumentativos.

Limão – _______________
Paixão – _______________
Balão – _______________
Cordão – _______________
Tubarão – _______________
Visão – ______________
Razão – _____________
Coração – _____________
Questão – _______________
Nação – ________________
Eleição – ________________
Opinião – ________________
Estação – ________________
Operação – _______________
Vulcão – _________________
Casarão – _______________
Vozeirão – _______________

2. Algumas palavras agudas e todas as graves foram o plural apenas com o acréscimo do “s”

Bênção – _____________
Irmão – _____________
Órfão – ______________
Órgão – _______________
Sótão – ______________
Cristão – ______________
Cidadão – ____________

Importante! Neste grupo também estão os monossílabos tônicos “chão” (“chãos”), “grão” (“grãos”), “mão” (“mãos”) e “vão” (“vãos”).

3. Poucas palavras mudam a terminação “ão” para “ães”

Alemão – _____________
Pão – ____________
Capitão – ________________
Charlatão – _______________
Tabelião – _______________
Cão – ______________
Escrivão – _____________
Sacristão – _______________

4. Outros vocábulos aceitam mais de uma forma de se fazer o plural

Anão – anãos/anões
Ancião – anciãos/anciães/anciões
Aldeão – Aldeãos/aldeões/aldeães
Artesão – artesães/artesãos
Cirurgião – cirurgiões/cirurgiães
Corrimão – corrimãos/corrimões
Ermitão – ermitãos/ermitães/ermitões

Guardião – guardiães/ guardiões
Refrão – refrães/refrãos
Verão – verões/verãos
Vilão – vilãos/vilões

https://ensina.rtp.pt/artigo/plural-de-palavras-terminadas-em-ao/

Ficha de lectura para a FPB

PRIMEIRO PARÁGRAFO (INTRODUCIÓN) Eu lin… (aquí pos o título do libro) de (o autor). Explicas brevemente quen é o autor (de onde é, cando naceu e morreu, se gañou premios, etc.). Cando foi escrito o libro que ti liches. Editorial que o publicou. SEGUNDO PARÁGRAFO (ARGUMENTO) Resume o argumento. Faino brevemente, non tes que contar absolutamente todo o que pasa. TERCEIRO PARÁGRAFO (PERSONAXES) Describe aos personaxes principais. CUARTO PARÁGRAFO (OPINIÓN PERSOAL) Dá a túa opinión persoal sobre o libro. - Que é o que máis che gustou da historia? Por que? - Que é o que menos? Por que? - Que personaxes gustáronche máis? Por que? - Que nota poñeríaslle? - Recomendaríasllo a alguén? Por que?

A cidade romana

 

INGENIERÍA ROMANA (até min. 14:00)

1. Que factores decidían a localización dunha cidade romana?

2. Por que era importante a auga?

3. Como conseguían os romanos subministro de auga para a cidade?

4. Para que eran os acueductos?

5. De que pobo copian os romanos o ritual para fundar unha cidade?

6. En que consistía ese ritual?

7. Que se facía na inauguratio?

8. Como se marcaba o lugar que ocuparía a muralla?

9. Cal era a función do mensor?

10. Que deuses formaban a Tríada Capitolina?

11. Que era o foro?

12. Que cidades do Imperio non teñen a estrutura clásica?

13. Que provocou que moitas cidades romanas non chegasen ata hoxe?

14. Cal foi a primeira cidade romana fundada na Península? Como se chama hoxe?

DESMONTANDO GALICIA (até min. 17:00)

1. En honor de que emperador foiu fundada a cidade de Lugo?

2. Ata que momento se utilizou a cidade para defender a cidade?

3. Canto mide a muralla?

4. Canto tardou en construírse?

5. Con que material está feita a muralla?

6. De onde saían os materiais para a muralla?

7. Quen eran as ninfas? Onde vivían?

8. Que poder pensaban os romansoq ue tiñan as ninfas?

9. Que eran as aras?

Os textos expositivos

Os textos expositivos son aqueles que presentan ou explican información.

ACTIVIDADE: Di se os seguintes textos son expostivos ou non. Xustifica a túa resposta.

Texto 1
Os flamencos son aves gregarias altamente especializadas, que habitan sistemas salinos de onde obteñen o seu alimento (composto xeralmente de algas microscópicas e invertebrados) e materiais para desenvolver os seus habitos reprodutivos.

Texto 2
Creo que o baño, a humillación e a clase mestra que deu o FC Barcelona ao Real Madrid no derbi poden ser mesmo positivos para o madridismo, que xa se vía superando ao mellor equipo de todos os tempos sen baixarse do autocar.



Os elementos do texto expositivo son:

* Tema: o asunto do que trata o texto expositivo. * Ideas principais: o máis importante que nos comunica o texto, a información esencial.
* Ideas secundarias: é o anecdótico, o complementario.

ACTIVIDADE: Identifica os elementos do texto expositivo no seguinte texto:

A carie dental apareceu moi pronto na historia da humanidade: observáronse lesións provocadas por caries en dentes humanos que datan do Paleolítico e do Neolítico. As grandes civilizacións da Antigüedad preocupáronse dos problemas dentais: os papiros exipcios describen tratamentos, extraccións e próteses. Os antigos hebreos coidábanse os dentes, e o Talmud insiste na necesidade da hixiene bucal. Os gregos, con Hipócrates, chamaron a atención acerca dos restos alimenticios que quedan nos dentes e poden provocar a carie. Os fenicios e os etruscos, á súa vez, aprenderon as artes dentais dos exipcios. Despois dos traballos do norteamericano Keyes, nos anos cincuenta, sábese que se poden reagrupar os factores que orixinan a carie dental en tres grandes grupos: factores relacionados cos dentes propiamente devanditos, factores relacionados cos hidratos de carbono dos alimentos (azucres) e factores relacionados coas bacterias. É necesaria a conxunción dos tres tipos de factores para que apareza a carie.

A estructura do texto expositivo pode ser:

a) sintetizante: o tema está ao final.
b) analizante: o tema está ao principio.

ACTIVIDADE: Sinala a estructura dos textos expositivos que temos visto até o de agora.

O texto narrativo

Definición: A definición extensa de texto narrativo é aquel texto no que uns personaxes levan a cabo unha serie accións nun espazo e nun tempo determinado.

Isto pódese resumir en que un texto narrativo é aquel no que hai acción.

Actividade: Lemos Peito de lobo.

Elementos do texto narrativo:

a) A acción: é aquilo que sucede. É imprescindible no texto narrativo.

Pregunta: que sucede no conto que acabamos de ler?

a.1) Conflito: É o que move a acción. Simplificando un pouco, o conflito pode ser un choque de intereses entre dous ou máis personaxes ou un personaxe que quere obter algo da sociedade ou a Natureza e ten que loitar por iso.

Pregunta: cal é o conflito que move a acción en Peito de lobo?

a.2) Estrutura: Son as partes do texto narrativo. Podémola dividir en:

a.2.1) Introducción: preséntase aos personaxes, o conflito, o espazo e o tempo.

a.2.2) Nó: Son o groso das peripecias.

a.2.3) Desenlace: Pecha a historia.

Pregunta: divide en partes Peito de lobo.

b) os personaxes: son os que levan a cabo a acción.

Pola súa importancia na trama podemos distinguir entre:

- protagonista: é o personaxe máis importante da historia.

- antagonista: é o que se enfronta ao protagonista. Non ten por que ser un ser humano, ás veces pode ser a sociedade, a natureza, etc...

- principais: non son tan importantes como o protagonista, pero sen eles a historia non tería sentido.

- secundarios: son personaxes que aparecen na historia, pero cuxa importancia é relativa.

- fugaces: son personaxes que apenas teñen importancia, que só saen un intre na historia e desaparecen. Aínda que os suprimamos, a historia segue tendo sentido e practicamente non se resente.

Pregunta: clasifica os personaxes de Peito de lobo.

De acordo á súa caracterización, os personaxes poden ser:

- planos: non evoluciona na historia e a súa personalidade pode reducirse a un ou dous trazos.

- redondos: evolucionan e son personalidades complexas con arestas.

Pregunta: como son os personaxes de Peito de lobo? Xustifica a túa resposta.

c) o tempo: distinguimos entre:

c.1) tempo externo: é o momento histórico no que ten lugar a historia. Pode estar ambientado no pasado, no presente ou, no caso de historias de ciencia-ficción, no futuro. Mesmo se poden inventar momentos históricos ficticios por exemplo Star Wars, O Señor Dos aneis ou Xogo de tronos.

Pregunta: en que momento histórico ten lugar a acción de Peito de lobo?

c.2) tempo interno: os acontecementos narrados suceden durante un certo período de tempo e seguen unha determinada orde. Nos textos literarios xógase moito co tempo.

Pode haber:

c.2.1) analepse: salto cara atrás no tempo.

c.2.2) prolepse: salto cara diante no tempo.

Pregunta: hai alteracións de orde en Peito de lobo? No caso de que sexa así, sinálaas e explícaas.

d) o espazo: os acontecementos suceden nalgures.

Pregunta: en que espazo ten lugar a historia de Peito de lobo?

e) o narrador: é a voz que nos conta a historia. Non hai que confundilo co autor. O autor é o que crea á historia. Pode ser el o que nola conte ou pode inventarse a un personaxe que o faga.

En cinema non adoita haber narrador. Cando oímos unha voz que non é a dos personaxes falando e que nos está comentando ou contando a historia, chamámoslle voz en off e é máis ou menos o que poderiamos identificar co narrador.

En textos narrativos escritos ten obrigatoriamente que haber narrador.

e.1) Polo seu coñecemento da historia podemos clasificar ao narrador en:

e.1.1) omnisciente: sabe absolutamente todo, o que pasou, o que pensan e senten todos os personaxes, etc.

e.1.2) parcial: este tipo de narrador adoita estar pegado ao punto de vista dun personaxe e, por tanto, só sabe o que sabe e sente ese personaxe

e.1.3) focalización cero ou cámara cinematográfica: o narrador non sabe nada do que senten e pensan os personaxes. Só conta o que vería coma se fose unha cámara de cinema.

e.2) pola súa participación na historia do narrador pode ser:

e.2.1) externo: o narrador non participa na historia.

e.2.3) interno: o narrador si participa na historia. Para iso ten que ser un dos personaxes que apareza nela.

Pregunta: Que tipo de narrador ten o conto que acabamos de ler? Xustifica a túa resposta.

Atendendo a natureza dos acontecementos e os personaxes narrados, podemos distinguir entre historias reais, realistas, verosímiles e inverosímiis.

- unha historia real refírese a acontecementos que sucederon de verdade.

- unha historia realista refírese a acontecementos que non tiveron lugar na vida real, pero que imitan a vida real.

- unha historia verosímil refírese acontecementos que non tiveron lugar na vida real, pero que son cribles. Non suceden cousas absurdas sen sentido.

- unha historia inverosímil é aquela en a que se suceden acontecementos absurdos e sen sentido

Non confundades verosímil con fantástico. O Señor Dos aneis, por exemplo, na súa historia é verosímil. Unha vez aceptamos que existen os elfos, os ananos e todas esas cousas que aparecen neste libro, todo os acontecementos que teñen lugar na historia son perfectamente cribles. Unha historia inverosímil sería, por exemplo, unha película de avogados na que un avogado ten que defender ao seu cliente dunha acusación inxusta e no xuízo final, de súpeto, sen que antes sucedera nada fantástico, de súpeto o xuíz ponse a voar.

Pregunta: a historia que acabamos de ver e ler é realista, real, verosímil ou inverosímil? Xustifica a túa resposta.

Pregunta: Pon exemplos de series, películas, novelas ou cómics que tiñas lido e que sexan reales, realistas, verosímiles e inverosímiles.

Futuro do conjuntivo

 Verbos regulares1

Verbos irregulares

Como se forma e quando usar

Atividade 1

Atividade 2

Clases de palabras

Sitúa as características no lugar da tabela que corresponda:

            Deben aparecer en cada clase de palabra:

- palabras variables en xénero

- palabras variables en xénero e número

- palabras variables en tempo, modo, número e persoa

- palabras invariables

- concretan o substantivo indicando a quen pertence

- indican calidades ou características do substantivo a que acompañan

- concretan o substantivo indicando se é coñecido ou descoñecido

- poden ir precedidos de determinantes e/ ou preposicións

- concretan o substantivo indicando cantidade exacta ou posición nunha serie

- serven para relacionar palabras ou oracións

- concretan o substantivo indicando a súa posición no espazo ou tempo

- adaptan o seu xénero e número ao do substantivo a que acompañan

- serven para nomear cousas, persoas, ideas, sentimentos...

- substitúen elementos do discurso (quen fala, con quen fala, de que ou quen se fala)

- fan referencia a accións, estados ou procesos

- concretan o substantivo indicando cantidade imprecisa ou inexacta

- serven para relacionar palabras

- modifican adxectivos ou adverbios, ou indican circunstancias do verbo (tempo, modo, lugar, dúbida, cantidade, modo, afirmación, negación)

- expresan preguntas ou exclamacións

NOMES OU SUBSTANTIVOS - -

ADXECTIVOS - -

VERBOS - -

DETERMINANTES ARTIGOS - -

DETERMINANTES DEMOSTRATIVOS - -

DETERMINANTES NUMERAIS - -

DETERMINANTES INDEFINIDOS - -

DETERMINANTES POSESIVOS - -

PRONOMES INTERROGATIVOS E EXCLAMATIVOS - -

ADVERBIOS - -

PRONOMES PERSOAIS - -

PREPOSICIÓNS - -

CONXUNCIÓNS - -

http://cotovia.org/proxecto/mor/mor_cla_01.html?orix=mor&tema=mor_cla_01.html

PREPOSICIÓNS
EXERCICIOS PREPOSICIÓNS

PRONOMES
EXERCICIOS PRONOMES

Visita guiada: Coimbra

Universidade de Coimbra

Portugal dos pequenitos

Museu da ciência

Elementos do texto audiovisual II: Os planos

  Tipos de plano de acordo co seu encadre:

  Plano Xeral: Son imaxes nas que se tenta capturar a maior parte da escena posible. Normalmente adóitanse facer co máximo angular que nos permita o obxectivo.

  Plano Figura: No plano figura o suxeito ocupa todo o encadre da foto, da cabeza ata os pés, tamén chamado «plano enteiro».

  Plano Americano: escolleriamos as zonas da cabeza á parte superior do xeonllo.

  Plano medio: Nunha figura humana o corte situaríase máis ou menos sobre a cintura.  

  Primeiro plano: o rostro enteiro dun personaxe.

 

  Primerísimo Primeiro Plano: o plano ocupa desde o queixo ou  mentón aproximadamente ata a metade da fronte ou un pouco por encima dela.

  Plano detalle: non se centra no suxeito completo, se non nun elemento que suxeite, un complemento, un só ollo, beizos, etc.

  TIPOS DE PLANOS SEGUNDO A SÚA ANGULACIÓN

  A  angulación é a inclinación desde a que se representa ou debuxa a realidade.  

  Frontal: A cámara ou os ollos do espectador sitúanse á altura da cabeza dos personaxes.

 Picado. A cámara sitúase por encima do obxecto ou do personaxe, de maneira que este vese desde arriba.

 

  Contrapicado. A cámara sitúase por baixo do obxecto ou do personaxe. O eixo óptico da suposta cámara apunta cara arriba.

 

  Cenital: a cámara sitúase completamente por encima do personaxe, nun ángulo tamén perpendicular.

  

 

  Nadir: a cámara sitúase completamente por baixo do personaxe, nun ángulo perpendicular ao chan.

 

  Plano holandés:  a cámara está lixeiramente inclinada, polo regular a un ángulo de 45 graos. 

  Plano dorsal: Colle a un personaxe de costas.

  Plano  Escorzo: é un dos planos máis utilizados no cinema para as conversacións de dúas persoas. Na escena aparecería a persoa que escoita de costas e a que fala de fronte co rostro á vista, coa cámara colocada a uns 45º do suxeito.

   

  Actividade: Sinala o tipo de plano: pincha aquí

  Actividade: Sinala o tipo de plano no comezo de 21st Century  Boys:

  Actividade: Vemos o comezo de The Walking Dead:

  

  Sinala todos os planos que hai nesta secuencia. 

  Pregunta: Qué información nos chega en cada plano? Atopas algún patrón?

    Actividade de amplicación: Crea un cómic ou o story board dunha curtametraxe. Xustifica por que empregas cada plano.